H Διαγνωστική προσέγγιση στον καρκίνο του προστάτη με την χρήση του διορθικού έγχρωμου Doppler

Καρκίνος προστάτη και διορθικό Doppler

Δρ.Πέτρος Θάνος – Χειρουργός Ουρολόγος

Eισαγωγή

Ο καρκίνος του προστάτη αδένα αποτελεί τον πιο συχνό καρκίνο στον άντρα μετά την ηλικία των 50 χρόνων. Η διάγνωση στηρίζεται στο ιστορικό, την κλινική εικόνα και τα εργαστηριακά ευρήματα. Ο προσδιορισμός του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA), η δακτυλική δια του ορθού εξέταση (DRE) καθώς και ο διορθικός υπέρηχος (TRUS), δίνουν τις απαραίτητες πληροφορίες για την έγκαιρη διάγνωση του καρκινώματος.

Σκοπός

Η χρήση του TRUS έχει πλέον καθιερωθεί στην κατευθυνόμενη βιοψία του προστάτη.Σκοπός της μελέτης είναι να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα του διορθικού έγχρωμου Doppler σε σχέση με τον TRUS, όσον αφορά την πιο εύστοχη λήψη ιστοτεμαχίων, από περιοχές που προστάτη ύποπτες ή θετικές για κακοήθεια που με τον TRUS δεν διακρίνονται.

Υλικό και μέθοδος

Εξετάσθηκαν 65 ασθενείς ηλικίας άνω των 50 ετών (μέσος όρος 59) με αυξημένη τιμή PSA (>4ng/ml) και DRE φυσιολογική, ύποπτη ή κλινικά θετική για κακοήθεια.Όλοι οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε βιοψία των 12 σημείων  και στην συνέχεια με την βοήθεια του TRUS αρχικά και μετά με το έγχρωμο Doppler ελήφθησαν ιστοτεμάχια και από τις ύποπτες ή και θετικές περιοχές.

Αποτελέσματα

Καρκίνος στον προστάτη επιβεβαιώθηκε σε 19 ασθενείς (29,2%). Στους 18 εντοπίστηκε με την βοήθεια του έγχρωμου Doppler ενώ στους 12 ασθενείς και με τον TRUS. Επίσης σε 9% των ασθενών με αρνητική ιστολογική απάντηση οι οποίοι υποβλήθηκαν και σε δεύτερη βιοψία, ανευρέθη καρκίνωμα στον προστάτη με την βοήθεια του έγχρωμου Doppler.

Συμπέρασμα

Η σύγκριση των δύο διαγνωστικών μεθόδων αποδεικνύει την υπεροχή του διορθικού έγχρωμου Doppler σε σχέση με τον TRUS σε ποσοστό που ξεπερνά τουλάχιστον το 31,03%. Προτείνουμε, λοιπόν,την χρήση του έγχρωμου Doppler απ’ την στιγμή που διαφαίνεται να προσεγγίζει περισσότερο την εύστοχη από τις περιττές ή επαναλαμβανόμενες βιοψίες του προστάτη.

Eισαγωγή  : Ο καρκίνος του προστάτη αδένα αποτελεί τον πιο συχνό καρκίνο στον άντρα μετά την ηλικία των 50 χρόνων. Η διάγνωση στηρίζεται στο ιστορικό, την κλινική εικόνα και τα εργαστηριακά ευρήματα. Ο προσδιορισμός του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) ,η δακτυλική (DRE)δια του ορθού εξέταση καθώς και ο διορθικός υπέρηχος (TRUS), δίνουν τις απαραίτητες πληροφορίες για την έγκαιρη διάγνωση του καρκινώματος. Επειδή κατά την κλινική εξέταση DRE  ο όγκος θα πρέπει να είναι μεγαλύτερος των >0,5 cm3   για να εντοπισθεί , στον διορθικό υπέρηχο και σχεδόν πάντα αναγνωρίζουμε υπο-ηχογενείς περιοχές (μαύρο) οι οποίες μπορεί να είναι και κατά πολύ μικρότερες παρα ταύτα η βιοψία εκτελείται και λαμβάνονται ιστοτεμάχια από περιοχές εμφανείς στον υπέρηχο. Ο Ειδικός Ουρολόγος επιβάλλεται να είναι εξοικειωμένος όσον αφορά την αρχιτεκτονική δομή του καρκινώματος και τον βαθμό υπο-ηχογένειας. Επίσης πρέπει να γνωρίζει απόλυτα την συγκεκριμένη εξέταση – διορθικό έγχρωμο Doppler και να είναι καλός γνώστης  των τοπογραφικών περιοχών – ζώνες, ανατομικών και μορφολογικών δομών του προστάτη. Τα καρκινώματα της περιφερικής, κεντρικής αλλά και της μεταβατικής ζώνης έχουν διαφορετική υπερηχοτομογραφική απεικόνιση και βιολογική συμπεριφορά ανάλογα με το μέγεθος της βλάβης , την τοποθεσία του καρκινώματος και την τιμή του PSA.Το διορθικό υπερηχογράφημα υπήρξε πολύ σημαντικό εργαλείο στην διάγνωση του καρκίνου του προστάτη και είναι γνωστό ότι ο συνδιασμός  του με την εξέταση PSA και την δακτυλική εκτίμηση DRE έφεραν στην διάγνωσή μας τον καρκίνο του προστάτη και μάλιστα τις περισσότερες φορές σε αρχικά στάδια. Ανάλογα την αρχιτεκτονική ενός προστατικού καρκινώματος ο βαθμός της υπο-ηχογενούς εικόνας στον διορθικό υπέρηχο εξαρτάται και κυμαίνεται από την προφανή απλή κι εντοπισμένη , έως την διηθητική εικόνα.

Σκοπός  : Η χρήση του TRUS έχει πλέον καθιερωθεί στην κατευθυνόμενη βιοψία του προστάτη. Σκοπός της μελέτης είναι να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα του διορθικού έγχρωμου Doppler σε σχέση με τον TRUS ,όσον αφορά την πιο εύστοχη λήψη ιστοτεμαχίων, από περιοχές που προστάτη ύποπτες ή θετικές για κακοήθεια που με τον TRUS δεν διακρίνονται. Γνωρίζουμε ότι με την βοήθεια του διορθικού υπερήχου είμαστε σε θέση ν’ ανιχνεύσουμε τον καρκίνο του προστάτη αδένα ενώ κι εφ’όσονη η τιμή του PSA κυμαίνεται από 4 έως 6 ng / ml και η βλάβη δεν βρίσκεται στην περιφερική ζώνη θα πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή και στις υπόλοιπες ζώνες του προστάτη αδένα. Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι ο διορθικός υπέρηχος μας δίνει εικόνες οι οποίες ομοιάζουν με καρκινώματα, χωρίς όμως να μπορεί να αποσαφηνίσει και να προσεγγίσει σωστά την διάγνωση. Η απάντηση έγκειται στο γεγονός ότι η διορθική υπερηχοτομογραφική εικόνα ενός καρκινώματος ομοιάζει απόλυτα με την εικόνα φλεγμονής – προστατίτιδας στον προστάτη αδένα ενώ συγρόνως υπάρχουν και εικόνες όπου είναι αδύνατο να εντοπισθούν με την βοήθεια του διορθικού υπερήχου (στην Gray κλίμακα ), απ’την στιγμή που δεν παρουσιάζουν στο monitor την κλασσική εικόνα της ύποπτης ,παθολογικής – μαύρης περιοχής , αλλά διακρίνονται όλα φυσιολογικά – γκριζόμαυρη λήψη. Η αντίστοιχη εικόνα στο έγχρωμο Doppler θα μπορούσε να ήταν κατά πολύ διαφορετική ξεχωρίζοντας για την πλούσια αιμάτωση – νέο-αιμάτωση οφειλώμενη  σ’ένα καρκίνωμα της περιοχής , αδύνατο να εντοπισθεί με τον κλασσικό γκρι-μαύρο (σε Gray κλίμακα ) διορθικό υπέρηχο.

Υλικό και μέθοδος

Εξετάσθηκαν 65 ασθενείς ηλικίας 50   έως 70 ετών (μ.ο 59) .Όλοι οι ασθενείς παρουσίαζαν αυξημένη τιμή PSA >4ng/ml (μ.ο 4,7 ng/ml) δεν έλαβε κανείς θεραπεία με αντιβίωση,ενώ κατά την εξέταση  διαπιστώθηκε φυσιολογική δακτυλική εξέταση DRE σε 39 ασθενείς (60%) ,ύποπτη (+/-) σε 17 ασθενείς (26,15%) και θετική (+) για κακοήθεια στους υπόλοιπους 9  ασθενείς (13,8%).

Όλοι οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε βιοψία των 12 σημείων ενώ ο όγκος του προστάτη δεν ξεπερνούσε τα 60 cm3  ( μ.ο 45 cm3 ).  Η βιοψία διενεργήθηκε σε δώδεκα σημεία ανεξαρτήτως των απεικονιστικών εικόνων , εικ.1, ενώ από τις ύποπτες ή και παθολογικές περιοχές ,που εντοπίσθηκαν στο monitor ,ελήφθησαν περαιτέρω ιστοτεμάχια.

Εικόνα 1. Βιοψία των 12 σημείων

Στην συνέχεια με την βοήθεια του διορθικού υπερήχου - TRUS  αρχικά και μετά με το έγχρωμο Doppler εκτιμήθηκαν οι περιοχές και ταξινομήθηκαν ως φυσιολογικές, ύποπτες και παθολογικές. Παρατηρήσαμε ύποπτες ή παθολογικές, θετικές περιοχές του προστάτη κατά τον TRUS  οι οποίες κι επιβεβαιώθηκαν ανάλογα στην άμεση αλλαγή της εικόνας-λήψης στο έγχρωμο Doppler με σκοπό την επιβεβαίωση του TRUS. Κατά τον διορθικό υπέρηχο χαρακτηρίστηκαν παθολογικές για κακοήθεια περιοχές στο 19% των ασθενών. Στο έγχρωμο Doppler τα ποσοστά ήταν αυξημένα σε 27,6% απ’ την στιγμή που παρατηρήθηκαν εικόνες θετικές για κακοήθεια αυξημένης αγγείωσης (νέο-αγγείωσης) της περιοχής εικ.2. Διαπιστώθηκε,λοιπόν, μία διαφορά της τάξεως του 8,6% , δηλαδή σε 5 ασθενής , διαφορά που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’όψην.

Εικόνα 2. Aριστερά λήψη σε Gray scale διορθικός υπέρηχος,  χωρίς να διαπιστώνεται ύποπτη ή παθολογική εικόνα. Δεξιά λήψη της ίδιας περιοχής σε έγχρωμο Doppler παρατηρείται η αυξημένη παθολογική νέο-αγγείωση

Συμπέρασμα

Είναι γνωστό ότι όταν δημιουργείται ένα καρκίνωμα υποστηρίζεται συνήθως κι από ένα δίκτυο νεόπλαστων αγγείων. Το έγχρωμο διορθικό Doppler μπορεί να εντοπίσει τις περιοχές αυτές σε αντίθεση με τον απλό Gray scale διορθικό υπέρηχο.  Η σύγκριση των δύο διαγνωστικών μεθόδων αποδεικνύει την υπεροχή του έγχρωμου Doppler σε σχέση με τον TRUS σε ποσοστό που ξεπερνά το 31,03%.Προτείνουμε, λοιπόν,την χρήση του έγχρωμου Doppler απ’ την στιγμή που διαφαίνεται να προσεγγίζει περισσότερο την εύστοχη από τις περιττές ή επαναλαμβανόμενες βιοψίες του προστάτη.